Makalah Adat Siraman Penganten Jawa
Makalah
Bahasa Jawa
“Upacara Siraman
Penganten”
Disususun Oleh :
1.
Tika
Apriliana Wati (33)
2.
Luluk
Kurnia Mufidati (21)
3.
Syahrul
Taufiq Abidin (31)
4.
Erica
Septiana
Kelas : XI-IPS 4
UPTD
SMAN 1 WATES
TAHUN
PELAJARAN 2016/2017
PURWAKA
Assalamu’alaikum.Wr.Wb.
Puji syukur kula unjukkaken kehadirat Allah SWT ingkang tansah paring
pinten-pinten kenikmatan ingkang arupi
hidayah,inayah,kesehatan utamanipun tasih pinaringan hidayah iman lan
islam,sehinggo kulo saget ndadosaken kewajiban ngawe makalah meniko kanthi sae
mboten kirang satunggal punopo.
Makalah kalih tema Siraman Pengantenan adat jawa puniko ngadahi katah keluwihan
ajaran kangge tiyang-tiyang sedoyo.
Kulo ngaturaken maturnuwun sanget kangge sedoyo tiyang ingkang melu
myantu wonten ing penggawean utawinipun penyusunan makalah bahasa jawi
puniko,temanipun Siraman penganten adat jawa ingkang sampun
mbudidaya ing saklebething tiyang puniko.Kritik utawi nasehat ingkang sae kulo
butuhaken kangge kesaenan lan kesempurnaan
makalah bahasa jawi puniko.
Makaten mbok bilih ingkang saget kulo
aturaken,mugi-mugi makalah puniko saget bermanfaat kangge tiyang katah.Kulo
tansah nyuwun pangapunten pinutuping atur
Wassalammu’alaikum.Wr.Wb.
Kediri,23 September 2016
Wosing Seratan
Irah-Irahan.................................................................................................................... i
Purwaka
...................................................................................................................... ii
Wosing
Seratan........................................................................................................... iii
Bab
I : Pendahuluan ................................................................................................... 1
1.1
Latar Belakang ..................................................................................................... 1
1.2
Paedah................................................................................................................... 1
1.3
Underaning Perkara .............................................................................................. 1
Bab
II :Gegaran Teori.................................................................................................. 2
2.1
Pengertian Upacara Siraman Penganten ............................................................... 2
2.2
Ubarampe sing ana ing Upacara Siraman
Penganten............................................ 3
2.3
Tata cara Upacara Siraman Penganten ................................................................. 6
Bab
III : Penutup ........................................................................................................ 8
BAB I
1.1 Latar Belakang
Makalah menika dipun damel kagem nglengkapi tugas saking
Bapak. Handi
Margono, inggih menika adamel makalah babagan “Upacara Siraman Penganten ”.
1.2 Underaning Perkara
1.
Arti saka upacara Siraman ?
2.
Apa wae lan kepriye maksud saka
ubarampe sing ana ing upacara adat Siraman?
3.
Jlentrehna tata carane upacara adat
Siraman ?
1.3 Tujuan
Tujuan kula
damel makalah menika inggih menika kalih, yaiku nglengkapi tugas lan ngudi
kaweruh babagan tradhisi jawa utamanipun babagan “Upacara
Siraman Penganten ”.
BAB II
2.1
Arti saka upacara siraman
Acara siraman iku sejati upacara perlambang kanggo
ngresi'ake jiwa calon penganten. Upacara iki diselenggaraake sedina sedurung
ijab kabul lan dilako'ake neng umah masing-masing calon manten, umume neng
bagian umah sing radha terbuka kaya neng halaman mburi umah utawa neng taman
ngarepan umah. Sing nyiram pertama biasane wong tua calon manten banjur sedulur
liyane uga pemaes.Siraman iku salah sijining rangkeyan neng upacara
pengantenan. Upacara iki nduwe makna perlambang yaiku kanggo ngresi'ake jiwa
calon manten. Acara siraman iku né upacara perlambang kanggo ngresikaké jiwa
calon pengantèn. Upacara iki diselenggaraake sedina sadurungé ijab kabul lan
dilakokni ing omah calon mantèn, umume ing bagian omah sing rada kabuka kaya
ning plataran mburi omah utawa ing taman ngarep omah. Sing nyiram pisanan
biasané wong tuwa calon mantèn, banjur diterusaké déning para sedulur liyané,
lan uga pemaès saéngga gunggung pitu.
Upacara iki dilakoni antarane jam
10.00-15.00 , sedino sak urunge upacar panggih. Menurut mitos jawa, jam 11.00 para widadari muduk saka kahyangan adus karo seneng-seneng. Dadi, supaya entuk ayune lan senenge widadari , calon penganten kudu
adus jam 11.00 awan. Nanging, uga enek calon penganten sing adus sekitare jam
15.00 . Hal iki dimaksudne gawe kepraktisan . Sakwise siraman, calon penganten
langsung dipaes, iki uga disebut upacara
ngerik guna nyambut lan nyiapne upacara selanjute yaiku upacara midodareni
2.2
Ubarampe
sing ana ing upacara siraman
1.
Banyu saka 7 sumber
Banyu sing asale saka
pitu sumber nglambangake harapane urip supaya iso tulung pitulungan “ mitulungi
pitulungan” . Banyu ska sumber tua sing
ora tau sat/ garing nglambangake uripe calon penganten supaya iso nguweki urip
kaya banyu sing gaktau sat/garing. Banyu resik saka sumber digawe kanggo
ngadusi calon manten supaya dadi murni/ suci lahir batin. Banyu iki digawe
persiapan kanggo nyambut tekane widadari sing mudun saka kahyangan supaya
maringi dungo restu lan manten sing arep nglangsungake nikahan supaya katon
ayu.
2.
Kembang setaman (kembang kanggo siraman)
Kembang setaman yaiku
jenis kembang sing urip ana ing taman kayata mawar,melati,kanthil,lan kenanga.
Kembang-kembang iki ditaburake ana ing njero banyu sing arep di gawe supaya
ambune banyu wangi. Kembang kanthil uga
nduweni makna eneke tansah kumanthil-kanthil, sing maknane kasih
sayang kang njero tansah ora pedhot. Yaiku kasih sayang marang kabeh makhluk, marang wong
tuwane lan para leluhure. Kembang melati, utawa mlathi, makna filosofis e yaiku kabeh wong sing nglakokne
kebecikan kudu nglibatne ati (sembah
kalbu), ojo dilakoni nggawe ragawi wae. Kenanga,
kenang-en ing angga. Makna filosofise supaya keturunan selalu ngenang,
kabeh “pusaka” warisan leluhur yaiku benda-benda seni, tradisi, kesenian,
kebudayaan, filsafat, dan ilmu spiritual. Kembang mawar nglambangake dumadine jalma menungsa nglewati cara Triwikrama.
3.
Konyoh manca warna
Konyoh yaiku
lulur/wedak teles sing di gawe saka tepung beras lan kencur uga bahan pewarna.
Manca / panca (lima) warna (warna maksude lima macam warna). Dadi konyoh manca
warna yaiku wedak lulur sing isine lima macem warna yaiku abang,kuning,ijo,biru
lan putih. Konyoh iki nduweni fungsi kaya sabun sing kena kanggo ngalusne awak. Konyoh
manca warna nglambangake kemanungalan warna cahaya (pamor) sarana pambukaning
pamor supaya kabeh unsur cahaya ngumpul
lan hasilne cahaya pamor supaya calon penganten luwih ayu (wadon) lan ngganteng
(lanang). Makna simbolike konyoh manca warna lulur bermakna supaya kabeh cahaya
nyatu ing awake calon penganten supoyo
calon penganten katon wibawa lan apik kanggo disawang.
4.
Landha merang,santan kanil, banyu asem
Landha merang yaiku awu
merang sing dikum ing njero banyu sing nduweni fungsi kaya shampo,santan kanil
yaiku banyu peresan kelapa sing kentel sing nduweni fungsi kanggo ngirengne
rambut lan banyu asam digunakake kanggo conditioner.
5.
Kelapa 2 sing wis tuwa
2 kelapa iki sepete
ditaleni dadi siji lan dilebokake ing njero banyu sing wis diwenehi kembang
setaman mau. Iki nglambangake
calon penganten langgeng, terikat tali kasih lan tresna nganti mati ; uga nglambangake loro calon besan wis nyatokne tekad kanggo
ngrabekne anak lanang-wadone.
6.
Lemek kanggo lungguh
Lemek lungguh temanten yaiku:
·
1 kain jingga utawa warna abang tuwa
·
1 kain letrek warna kuning
·
1 kain motif pulo watu yaiku kain lurik
tenun warna putih garis ireng
·
1 kain motif yuyu sekandang yaiku kain
lurik tenun warna coklat garis warna kuning. Kain iki nduweni tujuan kanggo
nerusne uripe generasi lewat pembangunan keluarga kang rukun lan damai.
·
4 macam kain motif bango tulak, yaiku
kain sing tengahe warna putih lan pinggire warna tuwa yaiku biru
tuwa,kuning,ijo,abang. Nglambangake persatukne rahsa (unsur) bapak lan rahsa ibu.
·
Dlingo bengle
Digunakake kanggo sarana penolak bala utawaa
gangguan saka makhluk halus.
·
Godong-godongan saka godong
kluwih,godong koro,godong apo-apo,lan godong awar-awar,godong turi,godong
dhadhap srep,alang-alang,lan duri kemarung.
Godong-godongan nduweni makna yaiku penganten
diharepne iso urip kaya wit iso dadi ngayomi lingkungan lan supaya kabeh iso
lancar, slamet santosa lahir batin (ojo ana sekoro kalis alangan sak wiji apa).
·
1 mori lan kain
·
Klasa bangka,yaiku klasa ukuran
kira-kira setengah meter persagi sing digawe saka pandan
7.
1 mori ukuran 2 meter
Kain putih polos iki
didamel nalika pas uoacara siraman lan kain batik gawe lemek sadurunge nganggo
mori
8.
1 kain motif grompol lan 1 kain motif
nagasari
Kain motif grompol lan
nagasari iki bisa diganti karo motif liyane sing nduweni makna apik kayata
sidamukti,sidaasih,semen raja,semen rama,sida luhur
9.
Aroma 5 warna sing digunakake kanggos
sabun lan anduk
Kanggo ngresiki lan
garingne awak.
10. Kendhi
Kendhi
dipunisi toya ingkang resik dipunginak-aken kangge mungkasi upacara siraman
pralambang pecah pamor.
11.
Sajen siraman
Sajen iki nduweni makna kanggo penghormatan marang
arwah leluhur sing wis mati lan njaluk berkat marang Tuhan supaya keluarga sing
sik tas dibangun iso urip rukun, padha ngajeni, penuh rasa tresna , lan urip
slamet.
·
Tumpeng robyong
Tumpeng robyong nduweni simbol keslametan,
kesuburan, lan kesejahteraan. Tumpeng iki kaya Gunung nggambarake kemakmuran sejati. Tumpeng Robyong digawe
supaya si pemohon mesti diobyong-obyong/dikumpuli sanak saudara.
·
Tumpeng gundhul
·
Dahar asrep-asrepan
·
1 iris pisang raja lan sairis pisang
pulut sing jumlahe genap
Gedang raja dipilih amarga raja yaiku wong sing
nduwe kedudukan duwur lan luhur. Harapan,
pasangan penganten iki iso ngentokne kedudukan sing duwur.
·
Buah-buahan lengkap (pala gumantung,pala
kependem digodok,lan pala kesampar)
·
Empluk-empluk diisi bumbu pawon lengkap
·
1 endhog pitik jawa
·
1 kambil sing wis di srumbat
·
Sak tangkep gula kelapa
·
Cublik padha karo sajen tarub
·
Kembang telon (kanthil,melati,kenanga)
Nglambangake sempurnane lan mulyane urip.
·
7 macam jenang-jenangan
·
Jadah jenang dodol,wajik,kacang sing
isih ana kulite digodhok
·
1 pitik jago : pitik jago kanggo syarat
sajen siraman lan dikerik sawise rampung diwenehake periase
Kanggo njaga kesehatan calon penganten supaya ora
kademen, ditetepake ana 7 uwong sing ngedusi. Pitu neng kene dipadakake
pitulungan.
Upacara siraman ditutup karo pamaes (juru rias)
kanthi cara mecah kendhil saka lempung.
2.3. Tata cara upacara siraman
1)
Adicara upacara siraman dipunwiwiti saking ngabekten dhateng tiyang sepuh.
2)
Sasampunipun nindakaken adicara ngabekten, bakal penganten putri dipungandheng
tumuju papan siraman.
3)
Tiyang sepuh penganten putri ngracik tirta perwitasari kanthi nyuntak toya
saking pitung sumber, nyebar kembang setaman, saha nyemplungaken kalih krambil
ingkang sampun dipuntangsuli dados satunggal ngginakaken sepetipun wonten bokor
ingkang sampun dipunisi toya.
4) Sasampunipun ngracik toya,
tiyang sepuh bakal penganten putri nata lemek lenggah kangge putrinipun saking
mori saha klasa bangka.
5) Tiyang sepuh bakal penganten putri lajeng mendhet
saperangan toya saking bokor dipunsukakaken kendhaga saperlu dipunkintun
dhateng bakal penganten kakung kangge siraman.
6) Upacara siraman saged dipunwiwiti saking bapak, ibu,
lajeng pinisepuh.
7) Bapak bakal penganten putri ngasta kendhi saperlu kangge
wudlu putrinipun.
8) Sakbibaripun menika kendhi dipunpecah dening ibu bakal
penganten putri sinambi ngendika “ora mecah kendhi ananging mecah pamore bakal
penganten putri”.
9) Dipunlajengaken potong rikma bakal penganten putri ingkang
samangke badhe dipuntanem.
10) Ingkang
pungkasan bakal penganten putri ngginakaken jarik grompol saha jarik nagasari,
lajeng tumuju kamar penganten saperlu nyamektakaken kangge upacara midadareni.
Bab
III Panutup
Upacara Siraman
penganten iku upacara sing penting lan
isih akeh sing nglaksanakake. Akeh tahapan-tahapan lan pralambang-pralambang
ing upacara iki. Amarga iku, kita wong jawa sing duweni tradhisi iki kudu
mangerteni lan njaga supaya ora ilang kalindes majune zaman lan tradhisi barat
sing ora luwih becik saka tradhisi jawa.
Komentar
Posting Komentar